Tavuklar Nasıl Daha Fazla Yumurtlar? Tavuklarda Yumurta Verimi
İster profesyonel üretim yapıyor olun isterse amatör üretim yapıyor olun; tavuklarda yumurta verimini artırmak sizin için önemli bir konudur. Bir kaç temel bilgi ile tavukların neden az yumurtladığını tespit edebilir ve bir kaç basit yöntemle bu sorunu ortadan kaldırabilirsiniz.
Bu yazımızda; tavukların yumurta verimini düşüren etkenler ve yumurta verimini artıracak pratik çözüm yollarını inceleyeceğiz.
Tavuklarda yumurta veriminin düşmesinin bir çok sebebi vardır ve sebebini tanımlamak genellikle kolaydır. İlk tespit edilmesi gereken, kümeste son zamanlarda nelerin değişmiş olabileceğidir. Yem, çevre, hava şartları, yeni tavuklar vs. gibi…
Tavuklarda yumurta verimi pek çok sebebe bağlıdır. Yumurta veriminin azalmasının sebepleri şu başlıklarda incelenebilir;
- Beslenmeyle ilgili sorunlar:
- Tavuğunuz beslenmesinde doğru besin karışımını almıyorsa, bu durum tavukların sağlığını ve yumurta verimini olumsuz yönde etkileyecektir.
- Yanlış / Yetersiz / Sorunlu / Bozuk Yem: Yem içeriğinde olan sorunlar, sürekli kullanımda bir süre sonra verimde düşüşe neden olacaktır. Yağlanmaya neden olabilecek yanlış oranlardan oluşan içerikler, tek tip besleme (Sadece buğday veya mısır gibi) bayat ve/veya küf ve toksin barındıran yemler, uzun süreli kullanımlarda, sindirim sistemi, karaciğer gibi organlarda sorunlara neden olur ve dolayısıyla yumurta verimini düşürür.
- Yem türü veya markasında değişiklik: Yem markası ve türlerinde, içerik değerleri farklılık göstermektedir. Değişen içerik ile alışılmış miktarlarda olan ani bir değişiklik, verimin düşmesine neden olur. Yem değişimi yapılacağı zaman mutlaka, eski yeme, yeni yemin azdan çoğa doğru ilave edilerek kademeli şekilde olmalıdır. Ayrıca yem değişimi yapıldığında sindirim sistemini bu yeme alıştırmak ve bağırsak florasını korumak için canlı maya yem katkısını haftada 3 gün verilmelidir.
- Düzensiz yemleme, aç ve susuz kalma: Sindirim sisteminin belirli bölümlerinin özellikle kursak ve taşlığın boşalması açlık hissi uyandırmaktadır. Bu durum günde pek çok defa tekrarlanır ve açlık hissi duyan tavuklar az az fakat sık olarak yem tüketirler. Kümeslerde yemliklerin sürekli dolu tutulmasının nedeni de budur. Yine 24 saatlik bir susuzluk üretimin %30’lara kadar düşmesine neden olmakta ve üretim normale dönene kadar 25-30 gün geçmektedir.
- Mineral eksikliği: Metabolizma yumurta üretimi için yoğun oranda minerale ihtiyaç duyar. Doğal ortamda yayılmayan veya yaylım arazisinin ideal beslenme için uygun olmaması gibi durumlarda yumurta verimi aniden düşer veya düşük verim diğer her etken sağlıklı dahi olsa artmaz. Bu eksikliği içme sularına katabileceğiniz sıvı mineral premiksleri veya yemlerine katabileceğiniz toz yem katkılar ile kolayca giderebilirsiniz.
- Tavuğunuz beslenmesinde doğru besin karışımını almıyorsa, bu durum tavukların sağlığını ve yumurta verimini olumsuz yönde etkileyecektir.
- Yaş:
- Yaşlı hayvanlarda da yumurtlama kabiliyeti düşüş göstermektedir.
- Tüy Dökme:
- Tüy dökümü kanatlı hayvanlarda doğal olarak, günlerin kısalmasından ve göç mevsiminden önce oluşan fizyolojik bir olaydır. Tüy dökümü tavuklarda uzun ve yoğun bir уumurtlama sezonu sonunda yorulan ve yıpranan vücutаrını ve üreme оrganlarını dinlendirmeѕi ve onаrmаsı için gеrеkеn sürеyi ѕağlar. Bu süreçte biotin ve b vitaminlerinin takviyesiyle, tüy gelişimi ve direncin desteklenmesi faydalı olabilmektedir. Tüy dökümü zamanlarını daha kolay atlatabilmek için B complex vitaminleri ve biotin içeren vitamin takviyeleri verilmelidir.
- Stres:
- Stres, tavuklar için büyük bir sorun olabilir. Hem sağlık sorunlarına, hem de yumurtlamanın kesilmesine neden olabilir. En çok görülen stres nedenleri:
- Kümes / yer değişiklikleri: Ortamındaki bir değişiklik yumurta üretiminin yavaşlamasına veya geçici olarak durmasına neden olabilir. Folluğu değiştirmek gibi basit bir şey bile, tavukların yumurta üretiminin yavaşlamasına neden olabilir.
- Yırtıcı hayvanlar: Kümese giren fare, yılan, gelincik gibi yabani bir hayvan, korku ve panikle birlikte tavukları strese sokacaktır.
- Kümese yeni ilave edilen tavuklar: Tavuklar arasında hiyerarşi mevcuttur. Yeni katılan tavuklar, bu hiyerarşiye uymak veya uydurulmak zorunda kalınacağı için, hem mevcut hem de ilave edilen hayvanlar için stres nedenidir.
- Stres, tavuklar için büyük bir sorun olabilir. Hem sağlık sorunlarına, hem de yumurtlamanın kesilmesine neden olabilir. En çok görülen stres nedenleri:
- Gün ışığı ve ışıklandırma:
- Aydınlatma süresi ve yoğunluğunun; tavuklarda yumurta verimi, yumurta ağırlığı, cinsi olgunluk yaşı, canlı ağırlık artışı, embriyo gelişimi, erkeklerde döllenme gücü ve sperma kalitesi üzerine önemli etkileri vardır. Tavuklara yumurtlama devresinde günde 14-16 saat ışık almaları sağlanmalıdır. Gün ışığı ile birlikte akşamları kümeste yapılacak bir aydınlatma programı ile bu süre yakalanmalıdır. Kış ayıyla birlikte kısalan gün ışığı nedeniyle, yeterli ışık süresi sağlanmayan sürülerde verimde düşüş gerçekleşmektedir.
- Isı :
- En düşük vücut ısısı üretimi (ve en verimli durum) 23 °C dır. Bu sıcaklığın altında, (düşük kritik sıcaklıklar) tavuklar genellikle sıcak kalmak için daha fazla vücut ısısı üretmek zorunda kalmaktadır. 27 °C ın üzerinde tavuklar soğuk kalabilmek için enerji kullanmaya başlamaktadır. Örneğin 25 °C ta tavuklar, soğutma kapasitesini artırma teşebbüsü olarak; ibiklere, ayaklara vb. daha fazla kan gelmesi için belirli damarlarını genişletmeye başlarlar. Yumurtacılarda yüksek sıcaklıklarla oluşan karakteristik soluma ve kanat düşürme daha kolay gözlenebilmektedir. Yüksek çevre sıcaklıklarındaki bu aktiviteler, tavuğun azalmaktan çok artan bir enerji gereksinimi olduğunu göstermektedir. 19-27 °C arasında, verimlilik en iyi düzeylerdeyken, bu derecelerin altında veya üzerinde olduğunda yumurta veriminde bir düşüş gözlenecektir.
- İç ve dış parazitler:
- Parazit beslenmeyi konaktan sağlar: ya konağın sindirilmiş hazır besinlerini vücut yüzeyinden adsorbsiyonla ya, kanla ya da bulunduğu doku hücreleri parçalayarak alırlar. Tavuklarda bağırsaklarda yaşayan iç parazitler, bu besinleri emerek hem zayıflamaya, hem de verimin düşmesine neden olurlar. Dolayısıyla, 3 ayda 1 veya en azından mevsim geçişlerinde iç parazit ve bit, pire gibi dış parazit için gereken uygulama yapılarak önlem alınmalıdır.
- Hastalıklar:
- Verim düşüşünün başlıca nedenleri arasında, hastalıklar yer almaktadır. Bir hastalık bulaştığında, kuluçka süresi içerisinde herhangi bir klinik semptom göstermeyebilir. Tüy kabartma, iştahsızlık, uyuklama, ilgisizlik ve ardından ishal ile birlikte klinik semptomlar görülmeye başlar. Hastalık bulaşan sürülerde, bu süre içerisinde verim yavaş yavaş düşmeye başlar ve semptomlar görülmeye başladıktan sonra sıfıra kadar gerileyebilir.
Tavuk yetiştiriciliği ve yumurta üretimi hakkında diğer makalelerimiz bu linkte